(Coffee) Rush

Ik voel de stralende liefde van mijn Cambodjaanse-koffie-vriendin voor haar kindje Chanrea en slik mijn traan van vertedering door. Al sinds de opening van haar koffietentje in Kampot, genaamd ‘Natural Coffee’, komen To en ik hier dagelijks voor ons cafeïne shot. Enkele weken zwanger toen, nu bevallen in ‘mijn’ ziekenhuisje van haar zoontje en intussen dus mijn vriendin. In gebrekkig Engels zij en ik in niet beter Khmer elkaar updatend hoe hij gulzig drinkt en zij blij is met haar koffie omdat hij ’s nachts elk uur aan de borst wil.

Als ze me lief verteld dat ze me gaat missen als we zo weer naar huis gaan en dat ik nu haar vriend ben, ontsnapt ‘de in Cambodja ongepaste traan’ toch die de brei van mijn gevoelens weer wat ontknoopt.

Van enorme blijdschap om zo weer mijn vrienden en familie te zien, om me weer in de veiligheid van mijn eigen cultuur te begeven, en om de geborgenheid van structuur van een georganiseerd (verloskundig) systeem, wat mij weer vaste grond onder mijn voeten biedt in plaats van schuivende grond losgespoeld door de enorme stortbuien in Cambodja. Tot aan melancholie die deze traan veroorzaakt.

De melancholie dat ik hier (bijna) een jaar van mijn leven heb gewoond en dit bijzondere stukje wereld met al zijn rariteiten, cultuur, mensen en natuur ‘thuis’ noem. Als ik ’s nachts onder mijn poncho, op mijn scooter, in een stortbui de gaten in de weg ontwijk door met groot licht mijn pad te verlichten om een nieuwe Cambodjaan op de wereld te begeleiden, realiseer ik me zo goed dat leven leven is. Dat de essentie overal ter wereld dezelfde is, al dan niet in miljoenen verschillende rituelen, gebruiken, uitingen en manieren verpakt. En dan ben ik zo dankbaar dat ik deze ‘scooter poncho’ ervaring naast ‘in mijn ‘Up-je met radio volume op honderd’ kan leggen, ook al ril ik van regen en adrenaline als ik me alleen op deze weg begeef.

De weggespoelde grond onder mijn voeten zorgt ervoor dat ik niet op de grond vertrouw maar op mijn vermogen om te balanceren op welke grond dan ook. En ondanks en dankzij hoe vaak ik al niet onderuit ben gegaan, als ik bijvoorbeeld mijn Westerse norm toepas in mijn Cambodjaanse werk omgeving, vaker nog sta ik weer op om de modder af te kloppen en te lachen om welke vlek deze ervaring achterlaat. Zoals bijvoorbeeld toen ik dacht een open gesprek te creëren over bepaalde strubbels die mijn midwives ondervonden met nieuwe aangestelde Cambodjaanse ‘teamleaders’ en dit punt in de groep wilde bespreken. Met een mond vol tanden stond ik. En 10 Cambodjaanse midwives met 10 paar grote bruine ogen op mij gericht met monden als strepen. Was ik gek ofzo? Toen ik vroeg wat maakte dat ze graag veranderingen wilden, maar nu niet daarover wilden praten zei één dappere dodo dat ik nu wel heel erg onbeleefd deed door dit zo te bespreken. Toen ik hakkelend vroeg wat dan onbeleefd was en ze antwoorde dat ik gevoelens kon raken van mensen en dit nog wel in openbaarheid(!), barste ik maar in lachen uit en zei ik dat ik als directe-boerige-Nederlander gewend was aan door elkaar pratende mensen en even niet wist wat ik aan moest met de stil zwijgende zachte zieltjes. Toen de ene dappere mij dit vertelde, durfde de volgende wel haar strubbel te uitten en al snel had ik een groep met kakelende khmer sprekende midwives en losten ze dit gezamenlijk op. Eind goed al goed, maar een volgende keer denk ik wel drie keer na over een wat meer subtiele Cambodjaanse manier.

Gevoelens (uitten) ligt dus gevoelig hier. Zo ook mijn ingehouden traan en het niet bespreekbaar mogen maken van issues omdat dit mogelijk ‘iets’ kan raken. Tijdens bevallingen doe ik tóch vaak als die ‘gekke emotionele’ westerling. Met washandjes, rug massages, opbeurende woorden breng ik zorgende zachtheid in die ik denk dat dit land zo kan gebruiken. Dappere barende worden vaak bikkelhard behandeld en ik weiger mee te gaan in deze baringscultuur. Pijn bestaat hier niet en zorgen voor een barende is tamelijk bijzonder. Na menig discussie met mijn Westerse en Cambodjaanse collega’s denk ik dat deze manier ook een houding is, omdat geen andere wordt gekend of zo hard is afgestraft, de Cambodjaanse geschiedenis bekijkend. Nu ‘mijn’ midwives inmiddels washandjes aandragen en non-stop “Clang’ roepen, wat niets minder betekend dan ‘sterk’ maakt mijn hart een sprongetje en kan ik ze wel zoenen, wat dan weer erg ongepast is. Hoe vaak ik me ook niet heb vergist hier in baringsfase, voor de verloskundigen onder ons, op basis van ‘uiterlijke omgang met weeen’ is niet op één hand te tellen. Tot aan ‘second stage’ (persfase), geven ze geen kik en nu weet ik wel beter als ze dat wel doen, het kind al minstens bijna geboren is.

Naast veel werken hebben To en ik ook veel in onze vrije tijd gezien en gedaan. Van sushi en massage weekendjes in Phnom Penh, tot etentjes met lieve vrijwilligers in Kampot en van nog onontdekte bergen beklimmen tot voor de tachtigste keer naar Kep voor een kopje koffie en een van de mooiste sunsets en strandwandelingen. Het blijft allemaal even bijzonder.

Soms en vaak realiseer ik me nauwelijks waar ik aan begonnen ben en dat dit avontuur op korte termijn weer overgaat in een volgende. De verwondering en het verzet van een leven in een andere cultuur, mijn uitdagende werk, het gemis van het vertrouwde, de rush van het nieuwe, het accepteren van het leven hier vormen de phnoms (bergen) die toppen en dalen hebben.

Op zo’n regenachtige dag als vandaag en ik even mijn zusje, moeder en vriendinnen heb gesproken, met To en zijn net aangekomen ouders heb ontbeten, kopjes koffie wegslurp in ‘Natural Coffee’, bezinkt het zand in de woelende plassen en ervaar ik rust, dankbaarheid en rijkdom voor de ervaringen die ik op heb gedaan en op doe. Nog 10 dagen werken, lijsten afwerken met wat ik zeker nog gedaan wil hebben voor ik het Sonja Kill ziekenhuis verlaat en nog wil zien voor we Cambodja verlaten. Ik kan er weer tegen aan. Mede mogelijk gemaakt door mijn cafeïne rush.

Ik ga richting huis, To en zn ouders op halen om lekker te gaan eten. Me, nu het nog kan, verbazen over Cambodjanen met wollen mutsen op, sokken in hun teenslippers, fruit etend met zoute chili dip, een moto ontwijkend met varkens in rietenmandjes en kippen aan het stuur, zigzaggend tussen altaartjes voor één van de zeven ‘angels’ die koffie krijgen die drie dagen blijft staan. Ook zal ik nog even fruit halen op een markt waar de vissen kronkelen in hun basins, varkens koppen liggen tussen half levende kippen tegenover een ware goud markt met de meest glimmende en blingende juwelen ooit. Ik ben inmiddels meer gewend en soms sla ik er zelfs geen acht meer op. Is dat dan wat ze noemen ‘normaal’? Vandaag ga ik me er in ieder geval nog even flink over verbazen. Tot snel!